معرفی جامع گل محمدی | روش نگهداری و تکثیر گل محمدی

در این مقاله می خواهیم به معرفی جامع گل محمدی بپردازیم. همراه ما باشید.

معرفی گل محمدی

نام عملی گل محمدی ، Rosa damascena می باشد.

گل رز محمدی که در ایران به اسم گلاب نیز معروف است ، گونه از گل رز می باشد که به دلیل عطر و خاصیت دارویی که دارد ، به صورت گسترده پرورش داده می شود. یکی از شهر هایی که به صورت فراوان گل محمدی در آن کاشته می شود ، کاشان می باشد که برای گلاب گیری و روغن گیری از آن استفاده می کنند.

گل های محمدی به رنگ صورتی تا قرمز کمرنگ وجود دارند. گل محمدی را از لحاظ گلدهی می توان به دو گروه تقسیم کرد.

گروه اول نمونه هایی هستند که گلدهی آنان از اوایل اردیبهشت تا اوایل تیر ماه است و حدود یک ماه طول می کشد. فصل بهار برای برداشت گیاه محمدی به خاطر گلاب مناسب می باشد.

گروه دوم نمونه هایی هستند که گلدهی آنان تا فصل پاییز انجام میگیرند اگرچه که اوج گلدهی آنان ابتدای فصل بهار است. گلها در ابتدا به رنگ صورتی هستند ، اما بعد ها به رنگ سفید مایل می شوند و در نهایت گلبرگ های آن می ریزد. از این گل زیبا در ایران گلاب تهیه می شود. بزرگ ترین دشت گل محمدی در روستای لایزنگان از توابع داراب است که در این ناحیه گیاه به شکل دیم پرورش داده می شود. یعنی به شکل مصنویی آبیاری نمی شود و تنها از نزولات آسمانی رطوبت و آب خود را دریافت می کند.

گل محمدی در زبان انگلیسی Damask rose خوانده می شود. زیرا از نظر غربی این رز برای اولین بار از پایتخت کشور سوری (دمشق) به کشور های دیگر راه پیدا کرد و به همین سبب است که به این نام خوانده می شود.

نحوه نگهداری گل محمدی

-آبیاری

این گیاه زیبا و پر کاربرد به کم آبی مقاوم است اما در زمان گلدهی به آبیاری زیادی نیاز دارد تا بتواند بهترین عملکرد خودش را به نمایش بگذارد. اصولا خاک گل محمدی نباید به صورت غرقاب و کاملا خیس باشد ،‌ چون در این صورت ریشه گیاه دچار پوسیدگی خواهد شد. بنابراین زمانی که سطح خاک تا حدودی رطوبت خود را از دست داده است ، یعنی وقت آبیاری مجدد می باشد.

گل محمدی در صورت آبدهی کم در زمان گلدهی خود ، منجر به کاهش کیفیت و عمر آن ها می شود.

آب دریافتی گیاه محمدی باید ولرم و بدون املاح باشد. بهتر می باشد تا شما از آب های مقطر و تصفیه شده برای گیاه محمدی خود استفاده نمایید یا که می توانید آب لوله کشی را به مدت 24 ساعت درون اتاق قرار دهید تا املاح آن بپرد.

-نوردهی

گل محمدی به مکانی حداقل 6 تا 8 ساعت نور خورشید نیازمند می باشد. این گیاه از نور مستقیم خورشید خوشش نمی آید. اشعه مستقیم خورشید باعث سوختگی گلهای محمدی نیز می شود.

اگر نور کافی به گل محمدی نرسد ، این گیاه رشد مطلوب و گلدهی عالی ای را نخواهد داشت. همچنین ساقه های آن باریک و رنگ گلهای آن پریده می شود. اگر می خواهید که گل محمدی از بیماری قارچی در امان باشد ، به گیاه خود به طور  منظم ، نور برسانید.

بهترین مکان برای قرار گیری گل محمدی ، پشت پنجره و یا بالکن می باشد. دقت داشته باشید تا گیاه را هر چند وقت یکبار بچرخانید تا تمام قسمت های آن جلوی نور خورشید قرار بگیرند و رشد مطلوب و همسانی را داشته باشند.

مناسب ترین تایم برای قرار گیری گل محمدی جلوی نور غیر مستقیم خورشید ، صبح می باشد. چون در این زمان آفتاب به صورت سوزان و شدید به گیاه نمی تابد.

-دمای مناسب

گل محمدی به تابستان معتدل و خنک نیاز دارد. این گیاه می تواند به خوبی زمستان های سرد را نیز تحمل کند و از این نظر فوق العاده می باشد. گلدهی عالی گل محمدی زمانی صورت میگیرد که دمای آن در روز 20 درجه و در شب 15 درجه سانتی گراد باشد. با گرم شدن هوا از میزان گلدهی گیاه کاسته می شود اما گل محمدی دوام می آورد و به رشد خود ادامه می دهد.

اگر این گل را در گلدان نگهداری می کنید ، بهتر می باشد تا در فصل زمستان به خارج از منزل خود منتقل نکنید. همچنین گیاه را در کنار وسایل گرمایشی و سرمایشی قرار ندهید ، چون تغییرات دمایی را دوست ندارد.

-خاک مناسب

خاک این گیاه باید از زه کشی خوب و مطمئنی برخوردار باشد. وجود موادی مانند خاک برگ یا کود پوسیده دامی برای رشد گل محمدی لازم می باشد. بنابراین به‌کارگیری شن و همچنین خاک برگ و کود پوسیده دامی به رشد این گیاه کمک خواهد کرد.

اگر می خواهید گل محمدی را در فضایی باز بکارید ، بهتر می باشد تا بین هر دو گیاه دو متر فاصله قرار دهید.

-کوددهی

برای کوددهی گل محمدی بهتر می باشد تا ابتدا خاک محل خاک را به شکل غنی و همراه با کود پوسیده دامی تهیه کنید. همچنین در طی فصل رشد می توانید  از کودهای شیمیایی محلول که فرمول کامل دارند و علاوه بر سه عنصر اصلی نیتروژن، فسفر و پتاسیم محتوی عناصر دیگر بخصوص آهن هستند استفاده کنید.

غلظت کود و همچنین فواصل کوددهی با توجه به دستور العمل کارخانه سازنده باید مورد استفاده قرار بگیرد. در مزارع پرورش گل محمدی ، هرساله در اواخر زمستان حدود 10 تن کود دامی پوسیده در هر هکتار را با خاک مخلوط و ترکیب می کنند تا گلدهی آن به شکل درست و استاندراد انجام گردد.

-هرس کردن

معمولا در مناطقی که گل محمدی را به صورت انبوده می کارند ، هرس خاصی را انجام نمی دهند و به همین سبب بعد از گذشت چند سال ، شاخه و برگ های آن شلوغ میگردد. شما می توانید گل محمدی را به مدت زمان 20 سال دست نخورده نگهداری کنید ، اما اگر می خواهید از گلهای آن به عنوان گلاب استفاده کنید ،‌ باید در سه سال اول آن اقدام نمایید. چون سال های بعد ، گیاه بسیار شلوغ و نا منظم می شود.

بعد از گذشت 6 سال از زمان کاشت ، کل بوته را از نزدیکی سطح زمین کوتاه می‌کنند یا اصطلاحاً بوته را کَف بُر می‌کنند تا گیاه مجدد رشد کرده و جوان شود. این عمل در واقع نوعی هرس سخت می باشد. در این نوع هرس می توان حداکثر تا 30 سانتی متر طول ساقه را باقی گذاشت و بقیه ساقه را قطع کرد.

اگر بخواهیم انواع ملایم تری از هرس کردن بگوییم ، می توانید بعد از اتمام فصل گلدهی گیاه ، به هرس شاخه های آسیب دیده ، بلند و پیر اقدام کنید. دقت داشته باشید که گل های محمدی بر روی شاخه های قدیمی می رویند ، بنابراین اگر قبل از گلدهی بخواهید شاخه های پیر را هرس کنید ، گلدهی گیاه شما کاهش خواهد یافت. به همین دلایل حتما بعد از گلدهی اقدام به هرس گیاه محمدی کنید.

گل محمدی نسبت به هرس بسیار انعطاف پذیر می باشد ، بنابراین کوتاه کردن ساقه های آن ، برایش دردسری درست نخواهد کرد.

-تعویض گلدان

اگر گل محمدی را درون گلدان کاشته اید ،‌ باید هر چند وقت یکبار ریشه آن را بررسی کنید ، در صورتی که مشاهده کردید ریشه از گلدان خارج شده و یا فضای کافی برای رشد را ندارد ، یعنی وقت تعویض گلدان می باشد. این اتفاق معمولا دو سال پس از کاشت گیاه اتفاق خواهد افتاد.

بهترین تایم برای تعویض گلدان ، فصل بهار و رشد گیاه می شود.

گلدان جدید نباید بسیار بزرگ باشد. بزرگ بودن گلدان از گل ،‌ موجب کم شدن رشد خواهد شد.

در زمان جا به جایی گیاه اگر دیدید که ریشه دچار بیماری و آفت شده است ،‌ بخش بیماری زا را هرس کنید تا به بقیه بخش های گل محمدی سرایت نکند. در هنگام جا به جایی گیاه به گلدان جدید دقت و تمرکز کنید تا به گیاه شوک وارد نشود.

جلوی نور خورشید عمل جا به جایی گلدان را انجام ندهید ، این کار باعث می شود تا لکه های سیاه بر روی برگ های گیاه واقع شود.

تکثیر گل محمدی

تکثیر گل محمدی به روش های جنسی ،‌ غیر جنسی ، قلمه زدن و پاجوش امکان پذیر می باشد.

-تکثیر از طریق روش جنسی

انواع گل های محمدی خودرو از طریق بذر قابل تکثیر می باشند. در این شرایط پس از رسیدن میوه و باز شدن آنها ، دانه ها به اطراف پراکنده می شوند و رویش انجام می گیرد.

اصولا این روش تکثیر معمول نمی باشد و موحب تفرق صفات می شود و تنها در برخی امور پژوهشی و به منظور تهیه دورگ های مورد نظر صورت می گیرد. دانه های داخل میوه که در واقع میوه های فندقه موجود درسته هستند از پوسته ضخیمی برخوردارند و پوسته داخلی (آندوکارپ) آنها تقریباً غیر قابل نفوذ بوده و سبب کاهش شدید قوه رویشی آنها می شود میوه های گونه های مختلف گل رز معمولا از اواسط شهریور تا مهر ماه می رسند. در تکثیر جنسی هنگامی که رنگ این میوه ها سرخ شدند ،  آنها را برداشت کرد و در یک ظرف ریخته و خرد می کنند. پس از غربال کردن ، دانه ها را خشک نموده و دو نوع نیاز بذر به غیر از شرایط محیطی مورد نیاز جهت جوانه زنی را تأمین می نمایند که عبارتند از

1.شکستن خواب بذر

توصیه می شود تا بذر ها به مدت زمان 30 دقیقه با اسید سولفوریک 80 تیمار شوند و سپس با آب جاری به مدت سه ساعت شستشو شوند.

2. سرمادهی

بذر ها به طور معمول با ماسه مرطوب مخلوط و پس از انتقال به یک کیسه پلاستیکی به مدت 170 روز ، در دمای 5 تا 10 درجه نگهداری شوند. بذر ها بعد از عبور از این مرحله به جعبه های نشاء با خاک استریل انتقال می یابند. ازدیار گل محمدی به وسیله بذر با دو هدف انجام می گردد که عبارت اند از :

1. به دست آوردن واریته های تازه
2. تهیه پایه پیوندی

-تکثیر غیر جنسی (قلمه گیری)

تکثیر گل محمدی به روش رویشی بسیار بهتر از تکثیر جنسی می باشد. تکثیر رویشی از طریق قلمه زدن ، خواباندن ؛ پیوند زدن ، استفاده از پاجوش و کشت بافت انجام می گردد.

قلمه زدن عبارت از رشد و نمو و تکامل بعضی از قسمت های گیاهی قطع شده از پایه اصلی می باشد. قلمه زدن از روش های متداول ازدیاد غیرجنسی گیاهان است. یک قلمه می تواند قطعه ای از ساقه ، ریشه و یا برگ باشد. در قلمه ساقه ، ریشه های نا به جا بایستی تشکیل شوند و در قلمه ریشه شاخه های نا به جا باید به وجود بیایند و بقلمه برگ برای اینکه رشد داشته باشد ، باید در روی آن هم ریشه های نابجا و هم شاخه های نابجا رشد و تکامل یابند.

بستر کشت قلمه مکانی است برای حفظ رطوبت قلمه و ایجاد شرایط مناسب برای رشد ریشه گیاه. قلمه ها پس از جدا شدن از گیاه اصلی ، به منظور ریشه دار شدن ، باید در بستری مناسب قرار بگیرند. بهترین بستر و خاک برای قلمه خاک ، ماسه ، تورب ، ورمیکولیت و پرلیت می باشد.

میزان رشد قلمه به دلایل مختلفی مانند: فصل قلمه زدن ،سن شاخه ، محیط و بستر قلمه ، مواد غذایی و… بستگی دارد.

ساده ترین روش ، قلمه گیری است. چرا که می توان از گیاه مادر چندین قلمه گرفت. برای عملیات قلمه گیری باید به نکات زیر توجه فرمایید.

1. قلمه های خشبی و نیمه خشبی را در فصل پاییز و در زمان هرس زمستانه (زمانی که گیاه خواب است) تهیه می کنند. ابتدا قلمه های سخت (خشبی) و بعد از آن قلمه های نیمه سخت (نیمه خشبی) بیشترین مقدار ریشه زدایی را دارند.
2. قلمه ها باید به ضخامت 25/1-75/0 سانتی متر و طول 20 سانتی متر از بخش های چوبی تهیه شده در حالت خواب انتخاب شوند.
3. باید تمام برگ های قلمه ها (به جز برگ اول) برای جلوگیری از تبخیر بیش از اندازه برید و جوانه های انتهایی را جذف کرد.
4. قلمه ها با استفاده از هورمون ریشه زدایی به مدت 10 ثانیه تیمار می شوند. سپس قلمه ها در عمق 10-5/7 سانتی متری خاک کاملاً سبک و ماسه گلدان یا زمین کاشت، کشت شوند. بستر خاک بهتر می باشد تا 50 درصد خاک باغچه و 50 درصد ماسه شسته باشد. گل محمدی احتیاجی به اعمال تیمار قبل از کشت ندارد. قلمه در طی 70 روز در شاسی سرد ریشه دار خواهد شد. بهتر می باشد تا بعد از ریشه دار شدن نهال را به مدت یکسال در گلدان های پلاستیکی نگهداری کرده و در سال بعد در زمان مناسب کاشت منطقه قبل از شروع یخبندان در گلستان کشت گردند. کشت پاییزه نسبت به کشت بهاره یک سال گل دهی بوته ها را جلو خواهد انداخت. شرایط محیطی مثل نور ،‌ دما و مواد هورمونی نقش بسزایی در ریشه زدن و رشد قلمه ها خواهند داشت. بهترین دما برای رشد قلمه ها ، 20 درجه سانتی گراد می باشد. خاکبرگ موثر ترین بستر برای رشد قلمه های گل محمدی می باشد.

-تکثیر از طریق خواباندن

در این روش باید شاخه های بلند و نرم را انتخاب کنید و روی آنها خاک بریزید و پس از ریشه دار شدن ، اقدام به کشت آنها کنید.

بیماری گل محمدی

از آفات این گل می توان به شته ها ، انواع شپشک ، کنه تارعنکبوتی و کرم سفید ریشه اشاره کرد. بیماری و آفات های مختلفی می توانند گل محمدی را آزار دهند که مهم ترین آنان بیماری قارچی سفیدک است. بیماری های دیگری نیز مانند لکه سیاه قانقاریا ، سر خشکیدگی و آنتراکنوز نیز از دسته قارچ ها هستند و می توانند به گل محمدی صدماتی وارد کنند.

بسیار ممنونم که تا آخر همراه سایت شرمیلا بودید.