معرفی کامل لاله واژگون و این گل در چه فصلی می روید؟

لاله واژگون یک از منحصربفردترین گونه گلها و گیاهان بومی و وحشی مناطق کوهستانی ایران است. این گونه گیاهی در ارتفاعات سردسیر کهکیلویه و بویراحمد، اشترانکوه لرستان، کوههای صمصامی چهار محال و بختیاری و گلستان کوه در خوانسار، در سطح بسیار وسیع و قابل توجهی می روید، که به عقیده گیاه شناسان، این گل سربهزیر به سرعت در حال انقراض بوده و زیستگاه و تعداد این گونه گیاهی بسیار کم شده است.

این گونه گیاهی مقاومت زیادی در برابر سردی هوا و سازگاری ویژهای با دامنه های سنگلاخی و صخره ها دارد و چنانچه زیستگاه این گل به وسیله انسان و دام تخریب نشود، توانایی پوشاندن عرصههای وسیعی از طبیعت را با رویش هزاران شاخه زیبا دارد. گیاه لاله واژگون از جمله گیاهان در خطر انقراض کشور است که هرساله به دلیل برداشت غیر قابل کنترل گل و پیاز از رویشگاه های طبیعی، بیش از پیش در معرض نابودی قرار دارد. از دست دادن این نعمت بزرگ که از میلیونها سال پیش به ما به ارث رسیده است، ضایعهای بزرگ خواهد بود. با توجه به ضرورت حفظ این نوع گونههای بومی، در این پژوهش سعی شده است تا گامی هر چند کوچک در جهت روش ازدیاد به منظور حفظ لاله واژگون برداشته شود. امید است این کوشش بتواند گامی در راستای حفظ محیط زیست و منافع ملی تلقی شود. بدون تردید برداشتن گامهای بلند در آینده توسط متخصصان، در گرو بهرهگیری از یافته های کوچک خواهد بود. به امید آن روز.

فصل رویش لاله های واژگون

بهار که از راه می رسد انتظار مشتاقان طبیعت برای دیدن این گل پایان می گیرد. از اوایل اردیبهشت تا شروع فصل بارش بهترین زمان برای دیدن این گیاه افسونگر ایران است. با گرم شدن هوا در بهار، نواحی شمالی زاگرس میزبان این گل می شوند، مناطق جنوبی آن را در اواسط تابستان می بینند. در اروپای غربی گل دهی این گیاه در بهار آغاز می شود و تا تیر ادامه دارد.

لاله ی واژگون با عمر کوتاه چند صباحی را میهمان خاک ایران می شود و بعد بارش را جمع می کند و تا سال بعد در هیچ جایی پیدایش نمی شود. این گیاه پس از مدتی کوتاه و پس از خشک شدن اندام های هوایی در اوایل پاییز دوباره حیات خود را از سر می گیرد و ریشه‎ها و جوانه‎هایش شروع به رشد می‎نمایند. عمر کوتاه و کمیاب بودن این گیاه می تواند دلیل محکمی باشد برای آنکه بتوانیم آن را جواهر طبیعت ایران بخوانیم. جواهری که در میان زیبایی های ایران می درخشد.

اهمیت لاله واژگون

گیاه لاله واژگون از جمله گیاهان در خطر انقراض کشور است که هرساله به دلیل برداشت غیرقابل کنترل گل و پیاز از رویشگاههای طبیعی، بیش از پیش در معرض نابودی قرار دارد. روش مرسوم ازدیاد از طریق کشت فلس به علت تعداد کم فلس و در نتیجه محدود بودن نقاط مریستمی و همچنین نیاز به مدت زمان طولانی به مدت ۵-۳ سال، دارای کارایی پایین است. ازدیاد بذری این گیاه نیز به ۷ سال زمان نیاز دارد. کشت درون شیشهای میتواند روشی مناسب برای ازدیاد انبوه گیاه لاله واژگون در زمان کوتاه باشد. در این روش علاوه بر ازدیاد سریع و جلوگیری از انقراض گونههای در معرض خطر، زمینه برای دستکاری ژنتیکی و اصلاح خصوصیات گل این گیاه و همچنین تولید متابولیتهای ثانویه از طریق کشت کالوس فراهم خواهد شد.

و اهمیت دیگر لاله واژگون ارزش اقتضادی آن است ، لاله واژگون از زیباترین گیاهان زینتی دنیا محسوب می شود و آنچه که بر ارزش این گل می افزاید علاقه ی خارجی ها به آن است. برای نخستین بار جهانگردان اروپایی در سال ۱۵۷۶ میلادی این گیاه را از ایران به اتریش بردند و در باغ های افراد ثروتمند پرورش آن را آغاز کردند. بازارهای کشورهای اروپایی و آمریکایی توجه خاصی به این گیاه دارند و بیش از ۱۰۰ سال است که بازارهای هلند و به میزان کمتری بازارهای آلمان، انگلستان، آمریکا، ژاپن و دانمارک برای تهیه ی آن اقدام می کنند. ساقه‎های بلند و قوی این گل امکان صادرات آن به اقصی نقاط دنیا را فراهم کرده و مزایای اقتصادی فراوانی دارد.

لاله واژگون گلی بسیار زیبا و مناسب برای پارک ها و باغ ها اروپایی به شمار می رود و رقیبی جدی برای لاله‎ها و سنبل‎های تمامی نقاط جهان محسوب می گردد. امروزه هر عدد سوخ ( ساقه زیرزمینی ) لاله واژگون در فروشگاه های اینترنتی ۶ تا ۱۲ دلار قیمت دارد.

دوره خواب Fritillariaخیلی کوتاه است و دوره رشد گیاه می‎تواند از اواسط مرداد ماه شروع شود. به همین دلیل ضروری است که سوخها در اواخر تابستان یا اوائل پاییز کشت شوند، در غیر این صورت سوخها در انبار شروع به ریشهدهی مینمایند. در اروپای غربی گلدهی در بهار آغاز شده و گیاهان در تیرماه پیر می‎شوند. لاله واژگون دارای یک خواب کوتاه مدت ظاهری پس از خشک شدن اندامهای هوایی است و در اوائل پاییز رشد آن شروع می‎شود و ریشه‎ها و جوانه‎ها شروع به رشد می‎نمایند )دی هرتوگ و لی نارد، ۱۹۹۳(. کیفیت و اندازه گل در F. persica به طور مستقیم به محیط و وزن سوخ بستگی دارد.

سوخهای لاله واژگون را به طور معمول نمی‎توان پیش‎رس کرد اما تسریع گل‎دهی گیاه ‎گلدانی امکان‎پذیر است. معمارمشرفی (۱۳۷۷) اثر سرما، جیبرلین و تاریخ کشت در بهبود کمی و کیفی و پیش رس کردن را در F. imperialis مورد بررسی قرار دادند. نتایج این تحقیق نشان داد سوخهایی که تیمار یک ماه سرما را دیدهاند پیشرس شدن گلها در آنها شدید بود. همچنین تیمار یک ماه سرما نه تنها در صفات زایشی بلکه در صفات رویشی مانند تعداد برگ و ارتفاع بوته اثر داشت، تیمار جیبرلین به غلظت ppm200 گلدهی لاله واژگون را افزایش داد و سقط جوانه گل را به مقدار زیادی کاهش داد. همچنین جیبرلین باعث افزایش طول و عرض گلبرگها و تعداد گل و وزن سوخ و سوخچه‎ها گردید. تاریخ کاشت لاله واژگون نیز در پیشرس شدن گل موثر بوده است. برای بهبود وضعیت رویشی و بالا بردن کمیت و کیفیت گلدهی و ارائه گل خارج از فصل، استفاده از ترکیب تیمار سرمایی و جیبرلین در زمان مناسب پیشنهاد شده است.